Kün Qurd

Altay əfsanəsində günəş və onun mənşəyi: Əvvəllər nə ay, nə də günəş var idi. İstilik və işıqlandırma səmada uçan insanlar tərəfindən həyata keçirilirdi. Onlardan yeddisini itirdikdə Allah səmaya iki güzgü (Toli) qoydu. Bu güzgülər isinir və işıq verirdi. İnsanlar onları günəş və ay adlandırırdılar.
Günəş həyat mənbəyi olduğu üçün onu qadın kimi qəbul edirdilər. Əksinə, ondan aldığı işığı əks etdirən ay kişidir. Günəş Ana, Ay Baba-Ay Baba deyimlərinin səbəbi budur. Günəş isti, ay soyuq. İstiqamətin təmsili şimal ayı və cənub günəşi şəklindədir.
İstiqamətlərdən danışarkən; qədim türklər bütün istiqamətləri günəşə görə adlandırmışlar. Doğu: Gün Doğumu, Güney: Gecə yarısı, Batı: Gün Batışı, Kuzey: Tün (Gün sonu/Gecə Yarısı)
Ümumi düşüncəyə görə, günəş səmanın 8-ci mərtəbəsində, Tenqri isə 9-cu mərtəbədədir. Bu qədər qiymətli olan günəş qırıntılarından “Suyla” adlı bir varlıq yaranıb və bu varlığın insanları qoruduğuna inanılırdı.
Qut almış hesab edilən Xan günəşə 3 ox ataraq öz xaqanlığını elan etdi. Qədim türklərdə iki nəfər and içəndə günəşi şahid tutaraq “Kün bizi görür” deyirdilər. Yuxuda günəşi sağda görmək yaxşı əlamət idi.